بهروز شیدا

صحنه­­ تاریخ

صحنه­ی تاریخ ساخته­ی سهند سرحدی مواجهه­ی سینماییِ موشکافانه­­ای­ست با دو عکس از تاریخ معاصر ایران. عکسی از درگیری­های دانشگاه تهران در بحبوحه­ی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۵۹ و عکسی از گردهمایی حزب توده در زمان اولین دوره­ی انتخابات مجلس خبرگان. اثری ساده اما تاثیرگذار که با کم­ترین مصالح سینمایی، تاریخ یخ­زده را به ناگاه پیش­ رویمان احضار می­کند و به­آن جان می­بخشد. اما در این مواجهه قرار نیست به یک­باره تمام این دو عکس را ببینیم، بلکه این­بار چشمان تیزبین فیلمساز است که به مدد حرکت دوربینش هدایت­مان می­کند تا وقایع درونیِ عکس­ها را از زاویه­ و جهتی که او می­­خواهد و با زمانی که او در نظر دارد تماشا کنیم. تمهیدی که این امکان را به فیلمساز می­دهد تا با  استفاده از عناصری چون ابهام، تعلیق و ترکیب، و با به خدمت گرفتن موسیقی و صدا، در جهت خلق معناهای تازه گام بردارد و همچون یک راهنمای روایتگر، تصویری زنده از حواشیِ یک رخداد تاریخی در مکانی خاص ارائه نماید.

فیلم با موسیقیِ هِنری پُرسل شروع می­شود تا جست­­­­وجویمان را روی عکسی از احمد افضلی آغاز ­کنیم. شاخ و برگ درختان. سمت راست زن و مردی گرم گفت­وگو هستند. آن­سو­تر زوجی دراز کشیده­­­اند روی چمن. کمی بالاتر می­رویم. پشت درخت­ها زنی پارچه به دست، کنار پله­ها ایستاده. مردی خم شده و مشغول کاری است. نرده­بانی بلند کنار دیوار است. حتما کسی از آن بالا رفته، پس بهتر است ما هم بالا برویم. شاید او را ببینیم، انگار انتظار داریم همیشه حرکتِ دوربین روی نرده­بان، به کسی یا چیزی در بالای آن ختم شود. اما دوربین پایین می­آید تا تعلیق بیش­تر شود. کنار ساختمان مردی نشسته است. انگار دارد سیگار می­کشد و به چیزی نگاه می­­کند. به چه چیزی؟ پایین­تر می­آییم تا ببینیم. دو مرد مشغول بلند کردن یک پالت یا تابلو هستند و مرد دیگری پشت به دوربین با فیگوری عجیب، کنارشان ایستاده است. یک گاریِ قدیمی و زنی دست­به­سینه روی پله­ها. مسیر پله­ها را ادامه می­دهیم. مردی با یک روپوش پزشکی، و بعد چند نفر که در حال پایین بردن جنازه­ای هستند! چه خبر شده است؟ چه اتفاقی افتاده؟ آدم­ها بیش­تر و بیش­تر می­شوند. اشاره می­کنند. بحث می­کنند. چند نفر دم در ساختمانند. مردی با دستِ باند­پیچی شده آن­جاست که زنی را به پایین هدایت می­کند. مرد دیگری میان در ایستاده. عکسی از آیت­الله طالقانی روی در چسبانده شده. این­جا کجاست؟ کمی پایین می­رویم. چند زن آن­جا هستند. با حالات مختلف. به جنازه نگاه می­کنند. دو زن در حال رفتنند. مردی روی سکو نشسته و کاغذی بزرگ در دست دارد. بر می­گردیم. مرد دیگری برای کسی که خارج از دید ماست دست تکان می­دهد. روی درِ  ساختمان بالا می­رویم. تالار مولوی! حالا می­فهمیم. این­جا تالار مولوی است. دو مرد از لبه­ی دیوارِ پشت بام خم شده­اند و به پایین نگاه می­کنند. سر یکی­شان باندپیچی شده است.

موسیقی تمام می­شود و تصویر همزمان با صدای گفت­وگوی یک جمعیت دیزالو می­شود روی عکس بعدی. عکسی از منوچهر یگانه­دوست. دوربین روی بخشی از عکس حرکتش را شروع می­کند. آدم­ها کنار هم و رو به دوربین نشسته­اند. با هویت­های متمایز اما در یک مقطع تاریخی. در سنین مختلف اما اغلب جوان. تیپ­های دهه­ی پنجاه شمسی. از لباس­ها پیداست که هوا گرم است. در یک گردهمایی هستند. دوربین روی چهره­ها می­چرخد. بیش­ترشان به چیزی یا کسی که پشت دوربین است نگاه می­کنند. به چه چیزی؟ صدای گفت­وگوی جمعیت همچنان شنیده می­شود. دوربین حرکت می­کند و آرام روی چهره­ی یک مرد متوقف می­شود. مرد دستش را زیر چانه گذاشته و مستقیم به ما خیره شده است. چطور ممکن است! مردی از آن­سوی تاریخ به ما نگاه می­کند.

صحنه­ی تاریخ چیزی نیست جز حرکت در زوایای مختلف دو عکس و ترکیب خلاقانه­ی آن­ها. صحنه­ای در فضای بیرونی تالار مولوی که همچون نمایشی واقعی به تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران پیوند خورده است و پس از آن گردهمایی حزب توده و نگاه میخکوب­کننده­ی آن مرد. فیلم با این فاصله­گذاری به پایان می­رسد و مخاطبش را با سوالات بسیار تنها می­گذارد. در حیاط تالار مولوی چه اتفاقی افتاده بود؟ چرا آن زوج دراز کشیده بودند؟ سرنوشت آن جنازه چه شد؟ آدم­ها کمی بعد از این عکس کجا رفتند؟ حالا کجا هستند؟ در گردهمایی عکس دوم چه حرف­هایی گفته شد؟ و آن مرد به چیزی نگاه می­کرد؟ به عکسی از ما؟

بگذار بگذریم

بگذار بگذریم به کارگردانی مریم نراقی و بازی سارا بهرامی روایتی داستانی است که برهه­­ای مهم از زندگی شخصیت اصلی­اش را قاب می­گیرد و او را در معرض یک انتخاب دراماتیک قرار می­دهد.

محمد­رضا حاجی­زاده در یک نزاع کشته شده و بازماندگانش بر سر بخشیدن یا نبخشیدن قاتل در مقابل هم قرار گرفته­اند. قاتل تا پای چوبه­ی دار رفته و در نهایت توسط پدر محمدرضا بخشیده و آزاد شده است. خواهر اما همچنان سوگوار مرگ برادرش است و نمی­تواند با این تراژدی کنار بیاید. سوگواری­ای که دوربین برای عمق بخشیدن به آن در سکانس­های مختلف، روی عکس برادر یا نشانه­های دیگرِ او تاکید می­کند. تاکیدی که توی چشم می­زند و به­نظر می­رسد در جهت باورپذیریِ رفتار خواهر در فیلم گنجانده شده است.

 پس از آزادیِ جوانِ قاتل، خواهر در صدد شکنجه­ی روحی­اش برمی­آید و طی دو روز متوالی اعلامیه­های ترحیم برادرش را روی در و دیوار خانه­­­ی او می­چسباند. صبح روز سوم وقتی او می­خواهد باز هم این کار را تکرار کند جوان سد راهش می­شود و تلاش می­کند با خواهش و التماس دختر را از این کار منصرف کند. دختر اما بی­توجه سوار ماشین می­شود و راه می­افتد. مرد جوان نیز سوار موتورش می­شود و در حالی که او را تعقیب می­کند، همچنان فریاد می­زند و التماس می­­کند. در این تعقیب و گریز کوتاه حادثه­ای ناگهانی اتفاق می­افتد، حادثه­ا­ی قضا و قدری که تا حدی به تن واقع­گرای روایت برازنده نیست. مرد جوان کنترل موتورسیکلتش را از دست می­دهد و زمین می­خورد، دختر مردد بر می­گردد. مرد زخمی شده اما همچنان نفس می­کشد. دختر در آستانه­ی یک انتخاب مهم قرار می­گیرد. می­تواند صحنه را ترک کند تا مرد کشته شود و به این طریق انتقام خون برادرش را گرفته باشد، یا این­که او را ببخشد و کمکش کند. او در این بزنگاه با اورژانس تماس می­گیرد و خود منجیِ قاتل برادرش می­شود. انتخاب سرنوشت­سازی که منجر به تحول او شده و خوابی آرام را برایش به ارمغان می­آورد.

فیلم در یک بستر رئال پیش می­رود که با پرداخت سینمایی بی­تکلفش هم­سو است، اما جزئیاتی چون عکس­العملِ اولیه­ی قاتل و هجوم او به سمت اعلامیه­ها، اشاره­ی چندباره به عکس­های مقتول، شره­ی نیم­متریِ خونِ جوان بر کف آسفالت و شخصیتِ سفید پدر آن را گاه به گاه به ورطه­ی مستقیم­گویی می­اندازد.

چندش

در فضای مجازی ویدئویی از یک آزارگر حیوانات منتشر شده که در حال آزار دادن یک سگ است. روی این ویدئو صدای مردی شنیده می­شود که ادعا می­کند حامی حقوق حیوانات است و برای گیر آوردن آزارگر پولِ تُپلی به عنوان جایزه تعیین کرده است. این ماجرا هسته­ی اولیه­ی فیلم چندش به کارگردانی رضا نجاتی است.

حاتم به اصرار برادرش راضی شده که خودش را به­جای مرد آزارگر معرفی کند تا بتوانند پول را دریافت کنند. فیلم با تصویری از تهران دود گرفته و جلسه­ی تمرینی آن­ها در ارتفاعات حاشیه­ی شهر شروع می­شود. حاتم سعی می­کند با راهنمایی برادرش، خنده­ای هیستریک را تکرار کند، لنگ بزند و نقش آزارگر را تمرین کند. او بی­پول و مریض است و داخل یک وَن زندگی می­کند. شغل او لوله­باز کنی است و ناراحتی معده دارد و گاهی ناخودآگاه استفراغ می­­کند.

پدر حاتم پیرمردی به شدت وسواسی است که ناراحتی قلبی دارد و نمی­تواند حضور حاتم را در خانه­اش تحمل کند. در میانه­ی فیلم وقتی پدر از شدت عصبانیت غش کرده است حاتم روی بدن او استفراغ می­کند.

 او و برادرش با مردی که ادعا می­کنند حامی حیوانات است قرار می­گذارند. حاتم که نگران است ماجرا لو برود علائم شغلی­اش را از روی ماشین پاک می­کند و با کاتر خطی روی صورتش می­اندازد تا بیش­تر شبیه آزارگر شود. آن­ها به محل قرار می­روند. کمی بعد مرد و همراهانش از راه می­رسند. به سمت حاتم هجوم می­برند، او را به شدت کتک می­زنند و درست مثل همان سگ از او فیلم می­گیرند. حاتمِ کبود و زخمی همراه برادرش از محل قرار بر می­گردند. صدای پیامک واریز پول از گوشیِ برادر شنیده می­شود و حاتم رو به دوربین استفراغ می­کند.

چندش یک کنایه­ی نیش­دارِ سینمایی­ست. قصه­ی مردی خسته و درمانده­ که روی وضعیت متناقض و گروتسک جامعه­اش بالا می­آورد و برای گیرانداختنش نیازی به ورود همزمان و یکباره­ی ماشین­ها از دو طرف قاب نیست. مرد منزوی و آزرده­ای که توی یک ون زندگی­ می­کند و تن به یکی از  سخت­ترین شغل­های دنیا داده است. او حتی نمی­تواند سیگار کشیدن برادر کوچکش را تحمل کند و از شدت اضطراب به خاطر دروغی که قرار است از سر ناچاری بگوید، صورت خود را زخمی می­کند. هنجارهای اجتماعی هنوز برای حاتم قابل احترم و ارزشمندند اما وضعیت جسمانی و اقتصادی­اش باعث شده که از سوی جامعه و حتی اعضای خانواده­اش چندش­آور تلقی شود. وضعیت فلاکت­بار و ترحم­انگیزی که اتفاقا نتیجه­ی زندگی حاتم در همین جامعه­ی چندش­­­ناک است. است. جامعه­­ا­ی مدعی و توخالی که توحش و فسادش زیر لایه­ی سطحیِ پر زرق و برق و اتوکشیده­اش پنهان است و اعضایش برای کسب شهرت و دیگر منافع مادی، عزت و کرامت انسان­ها را زیر پا له می­کنند. فیلمِ چندش روایت این وضعیت پارادوکس است و حاتم را بدل به یک ضدقهرمان کرده است. ضد قهرمانی در حاشیه­ماننده و ناتوان که نمی­تواند جامعه­­­اش را هضم کند و تنها کنشش انفعال و استفراغ است.

آنکادر

تنهایی خوب است، اما شما به یک نفر نیاز دارید که بگویید تنهایی خوب است. آنکادر ساخته­ی مرتضی میرمنتظمی با این جمله­ی اونوره دوبالزاک و یک آشنایی­زدایی بصری شروع می­شود. گوشه­ی راستِ تصویر، دختری در حمام نشسته است. یک ماهی توی وان حمام شنا می­کند. دختر ماهیِ زنده را می­گیرد و به صورتش می­مالد.

آنکادر فیلمی­ست که در روایت و تصویر به مینیمالیسم و نمادگرایی گرایش دارد. فیلمی که در آن قرار نیست اتفاق درگیرکننده­ای روی دهد و با ارائه­ی نشانه­هایی در تصویر و کنش­های شخصیت، ما را به شناخت و کشف دنیای او فرا می­­خواند. شخصیت آسیب­پذیری که به خاطر ترومای ناشی از مرگ مادرش، توانایی ارتباط برقرار کردن با آدم­ها را از دست داده و سعی می­کند تا با کمک مشاورش گام­های تحول را بردارد. این فیلم همچنین از حیث پرداختن به نمادهایی همچون حیوانات و اشکال هندسی­، قابل توجه است. نمادهایی که علاوه بر کارکرد روایی­شان می­توانند در جهت دریافت مفاهیمِ ضمنی فیلم نیز موثر واقع شوند.

مشاور به دختر پیشنهاد می­کند که تمرینش را از همین امروز شروع کند. نگهداری از حیوانات خانگی و کمک گرفتن از آن­ها برای گسترش روابط اجتماعی یکی از این تمرین­هاست. به این ترتیب دختر موفق می­شود تا به بهانه­ی پایین آوردن خرگوشش از روی دیوار حیاط، ارتباطش را با پسر همسایه شروع کند. پسر وارد خانه می­شود. او شخصیت بامزه و منعطفی دارد و با دیالوگ­هایی که درباره­ی گذشته­ی دختر می­گوید اطلاعات ما را نسبت به او بیش­تر می­کند. همه­چیز خوب پیش می­رود. دختر یک قطعه­ی موسیقی عاشقانه می­گذارد و سعی می­کند اضطرابش را کنترل کند، اما افتادن ناگهانی یک شیء تزیینی و شکسته­شدنش حال او را بد می­کند.

دختر به توصیه­ی مشاورش، دست از تلاش برنمی­دارد. او با یک یادداشت، پسر را برای عکس گرفتن به خانه­اش دعوت می­کند. پسر وارد خانه می­شود. تمام خانه با شمع روشن شده و گوسفندی زیر نور شمع­ها روی میز نشسته است. صحنه­ای عجیب که نشانگر کنش اغراق­آمیز دختر در جهت تغییر کردن است. شخصیتی آنکادر، این­بار دست به یک کنش دفرمه­ زده و از کادر خارج شده است. مفهومی که در ادامه با نمای لبریز شدن شیر از لیوان هم می­توان نمود دیگری از آن را دریافت کرد. فیلم در آخرین صحنه به سکانش مقدمه­اش بر می­گردد. دختر توی حمام نشسته است. سرش را روی زانو گذاشته و به جان دادن ماهی نگاه می­­­کند. شاید او این بار می­خواهد شاهد یک مرگ دلخراش باشد.

اکو

 اکو، به نویسندگی و کارگردانی مهین صدری و با بازی ترانه علی­دوستی در نقش شخصیت اصلی، فیلمی است که با در هم تنیدن روایت سوم شخص و زاویه دید شخصیت اصلیِ داستان، به فرمی بدیع دست پیدا می­کند. روایت زندگی زنی که پس از جدایی از همسرش با نوعی آشفتگی ذهنی عجیب دست­وپنجه نرم می­کند و راه گریزی از تصویر گذشته­ی خود نمی­یابد. او هنوز از خاطره­ی زندگیِ روتین پیش از طلاقش خلاص نشده و کوچک­ترین نشانه­ها کافی­­اند تا روزمرگی­های گذشته­­اش را پیش رویش احضار کنند. شخصیتی که مترجم است و چهره، رفتار و زندگی سایر آدم­ها را چون معادلی از زندگیِ مشترک قبلی­اش می­بیند.

فیلم با تصویری که زن از چشمیِ در می­بیند شروع می­شود. اسباب­کشی همسایه­ی جدید و سر و صدای بچه­ها. کمی بعد وقتی مشغول ترجمه است، موبایلش به صدا در می­آید. توی اینستاگرام ویدئویی از یک سیل و فروریختن ساختمانی توجهش را جلب می­کند. سیگاری می­کشد و بعد درحالی که مشغول تماشای تلویزیون است، به یک پیام صوتی گوش می­کند. مردی که سفارش ترجمه­ داده با او قرار می­گذارد اما او جواب نمی­دهد.

صبح، زنی زنگ در را می­زند. او همسایه­ی جدید است و برای گرفتن آچار آمده. زنی که باز هم ترانه علی­دوستی نقشش را بازی می­کند. زن پس از دادن آچار، سراغ قرص­هایش می­رود. تنها قرص باقی­مانده را می­خورد و بعد کشویی را برای برداشتن دفترچه­ی بیمه­اش باز می­کند. توی کشو، عکس یک مرد را می­بینیم. زن پس از چاپ و تکثیر ترجمه­ها از خانه خارج می­شود. توی آسانسور، زن و مردی ایستاده­اند. زنی که این­بار هم ترانه علی­دوستی نقشش را بازی می­کند. مرد هم برایمان آشناست. او همان مردی است که عکسش را دیده بودیم. برای اولین­بار همین­جاست که متوجه می­شویم که شخصیت اصلی، تمام زنان را شبیهِ خود و تمام مرد­ها را شبیهِ همسر سابقش می­بیند. فیلم با همین منطق ادامه پیدا می­کند. کارمند داروخانه که باز هم شبیه شخصیت اصلی­ست، قرص را بدون نسخه­ی پزشک نمی­فروشد. اما زن می­گوید که اگر قرص را نخورد برایش مشکل ایجاد خواهد شد. حالا دیگر ما به­عنوان مخاطب می­دانیم که او از چه مشکلی صحبت می­کند. او در چهره، رفتار و زندگی تمام آدم­ها خودش و همسر سابقش را می­بیند. انگار آن گذشته­ی لعنتی در تمام ابعاد زندگی­­­اش تکثیر شده و فیلمساز با تاکید روی عناصری چون آینه، دستگاه تکثیر، بچه­های دوقلو و تصاویر و صداهای تلویزیون در تلاش برای بیان چنین مفهومی­ست. همه­چیز و همه­کس برای زن بازتابی­ست از روزمرگی­های گذشته­اش. گذشته­ی بی­نتیجه­ای که زن بهای سنگینی چون جوانی و زمانش را به خاطر آن از دست داده. گذشته­ای که حالا مدام در سرش تکرار می­شود و زندگی را برای او بدل به اِکویی از خودش کرده است. پس بی­دلیل نیست که می­گوید از خودش خسته شده. او به یک سیل بزرگ نیاز دارد. سیلی که بیاید و همه­ی تصاویر و صداها را با خود ببرد.

اکو فیلمی است که برای نمایش بیماری روحی شخصیتش، به خوبی از قابلیت­های سینما بهره گرفته و از این طریق به پیوندی ناگسستنی میان فرم و محتوا رسیده است. پیوندی که در واپسین سکانس فیلم به کمال می­رسد و منجر به یک بازی فرمیِ خلاقانه و غریب می­شود.

تپه­های مارلیک

تپه­های مارلیک ساخته­ی نویسنده و کارگردان مطرح ایران، ابراهیم گلستان است. مستندی درباره­ی یافته­های باستانیِ منطقه­ی مارلیک که که تن به روایتی علمی_تاریخی از این موضوع نمی­دهد و آن را بدل به بستری برای مواجهه­ای فلسفی و شاعرانه با مفاهیمی چون زندگی، هنر و جاودانگی می­کند. گلستان در این فیلم تصاویری  از منطقه­ی مارلیک را به واسطه­ی موسیقی و گفتار متن به اشیاء باستانیِ به حرکت در آورده شده، پیوند زده و با ایجاد اتمسفری شاعرانه و سورئالیستی مخاطب را به سفری دور و دراز از رویا و واقعیت می­برد. سفری رازآلود میان حال و گذشته که  نقش مخاطب در آن استخراج معنا از تعامل فرم­های تصویری و روایت­های شاعرانه است. موسیقی درخشانِ این اثر ساخته­ی استاد مرتضی حنانه و گفتار متن شاخص آن نیز توسط خود ابراهیم گلستان نوشته شده است. این فیلمِ 15 دقیقه­ای که در سال 1343 شمسی برنده­­ی جایزه­ی شیر سن­مارکو در ونیز شده بود، در سال  2019، ترمیم شده و در هفتاد و ششمین دوره­ی جشنواره­ بین­المللی فیلم ونیز نیز حضور یافت.

آثار پویانمایی

پسربچه

منا عبدالله­شاهی با الهام گرفتن از سایه­های قربانیانی که بر اثر تشعشعاتِ بمب­ اتم بر دیوارها حک می­شوند، دست به ساخت انیمیشن ضد جنگِ پسربچه زده است. داستان پسربچه­ای یتیم در میانه­ی جنگ جهانی دوم و در جغرافیایی از کشورهای مختلفِ درگیر جنگ. پسربچه­ای که علی­رغم دستور ارتش، شهر برف­پوشِ ماتم­گرفته را ترک نمی­کند و برای تمام کردن نقاشی­اش به نوانخانه بازمی­گردد. او با زغال تصویری از آرزوهای کودکانه­ی خود را روی دیوار کشیده است. سرزمینی که کودکان شاد و خندان در آن بازی می­کنند، پرندگان آواز می­خوانند و حیوانات بازیگوش به این طرف و آن­طرف می­دوند. در این میان یک عکاسِ جنگ پسرک را میان جمعیت می­بیند و برای عکس گرفتن دنبال او می­رود. درست وقتی که عکاس شاتر دوربینش را فشار می­دهد تا از پسرک و نقاشی­اش عکس بگیرد، بمبی منفجر می­شود و شهر را ویران می­کند. سایه­ی پسرک بر اثر تشعشعات انفجار، روی دیوارِ مخروبه­ی نوانخانه، در میان نقاشی­ای که کشیده بود ثبت می­شود. فیلم به زیبایی تضاد دنیای کودکان و بزرگسالان را ترسیم می­کند. دنیایی پر از صلح و شادی و دنیایی پر از مرگ و  ویرانی. 

یکی از ویژگی­های انیمیشن پسربچه به­کارگیری خلاقانه­ی عنصر زاویه­دید و نما برای روایت تصویری داستان است. نماهایی که علاه بر پیش بردن روایت از کمپوزیسیون و حرکت نیز برخوردارند. این انیمیشن که آسیب­­­های جنگ به کودکان را به شکل هنرمندانه­ای به تصویر می­کشد عنوانش را از نام مستعار نخستین بمب اتم منفجر شده در هیروشیما گرفته است.

بادکنک

انیمیشن دوبعدی بادکنک ساخته­ی مقداد اخوان، یک دنیای خاکستری_قهوه­ای و آخر­الزمانی را به تصویر می­کشد که موجوداتی ناقص­الخلقه و عجیب در آن زندگی می­کنند. موجوداتی که به­خاطر نقص­ اعضای بدن­شان به سختی راه می­روند. یکی از این موجودات شخص قدبلندی است که فقط پایین تنه­اش دیده می­شود. او هر قدمش را با شک و تردید بر می­دارد. طوری که انگار نابیناست. با ورود دختر بچه­­ی خوش­رنگ و بازیگوش، ملودی کودکانه و امیدبخشی جایش را به موسیقیِ غم­انگیز این دنیای دلمرده می­دهد. دختربچه که تعداد زیادی بادکنک رنگارنگ دارد، موجود قدبلند را تعقیب می­کند. او روی یکی از بادکنک­ها دو چشم و یک لبخند می­کشد و آن را به موجود قد بلند هدیه می­دهد. قد بلند که کله ندارد. بادکنک را به جای کله­اش می­گذارد. او حالا خیلی قشنگ­تر شده است. فیلم روایتی امیدبخش و فانتزی­ست در ستایش مهربانی و بخشش که برای طراحی کاراکترهایش از نقاشی کودکان بهره گرفته است.

RED

آریو صفرزادگان در انیمیشن دو بعدی RED وارد دنیای خیالات یک پسربچه­ی سرطانی شده که روی تخت بیمارستان در حال نقاشی کشیدن است. پسر بچه به قصه­ی شنل­­قرمزی فکر می­کند و او را در میان جنگلی از درختان آب­مُرکبی تصور می­کند. او می­خواهد شنل­قرمزی را بِکشد که ناگهان گرگ سیاه و ترسناکِ قصه راهش را به دنیای خیالی او باز می­کند. گرگ دور شنل­قرمزیِ کوچولو چرخی می­زند و به طرف او حمله می­کند. تصویر سیاه می­شود. پلان بعدی تصویر هنرمندانه­ای­ست از پرواز پرندگان بر فراز جنگل. گرگ موهای سیاه و قشنگ شنل­قرمزی را از او گرفته و دمش درازتر شده. کودک سرطانی غمگین می­شود و به سرفه می­افتد اما ناگهان فکری به سرش می­زند. او شنل قرمزی را می­کِشد و این­بار به جای مو برایش شاخ­هایی مثل شاخ گوزن می­گذارد. شنل قرمزی، تبدیل به گوزنی قوی می­شود و به طرف گرگ سیاه حمله می­کند. او گرگ را شکست می­دهد. همه­ی این­ها در خیالات کودک  گذشته است. در پلان بعد او دیگر آن­جا روی تخت بیمارستان نیست. اما روی دیوار کنار تختش پر از نقاشی بچه­هایی­است که مثل گوزن شاخ دارند و همگی لبخند می­زنند. RED  نوعی همدلی و ابراز عواطف است به کودکان بیمار. کودکانی که بیماری پنجه­های سیاهش را تا دنیای خیالاتشان هم دراز کرده است. کودکانی که تنهایشان نخواهیم گذاشت.

کار گروهی

انیمیشن دو یعدی کار گروهی ساخته­ی آراد صفارزادگان، اثری کمیک و کنایی است که به نقد آمال ناپایدار سیاستمداران تاریخ می­پردازد. داستان مرد گدای کارتن­خوابی که آرزوی شاه شدن در سر دارد. او در میان زباله­ها، با این رویا به خواب می­رود. ناگهان سر و کله­ی دسته­ای از مورچه­­هایی کوچک که به شکل لکه­هایی سیاه هستند پیدا می­شود. سیاهی لشگرها با همکاری هم مرد را بلند می­کنند و بدون این­که بیدار شود به قلعه­­ی هزارتوی خود در حاشیه­ی شهر می­برند. در آن­جا بهترین لباس­ها را به مرد می­پوشانند و تخت پادشاهی را نیز برایش فراهم می­کنند. مرد بیدار می­شود. او خوشحال و شگفت­زده، تاج را به سر گذاشته و بر تخت پادشاهی می­نشیند. مورچه­های سیاه انواع خوراکی­ها را برای او می­آورند و او تا جایی که می­تواند می­خورد و به خوابی عمیق فرو می­رود. صبح روز بعد، مورچه­ها به شکل ترسناک و عجیبی استخوان­ها­ی مرد را یکی یکی از لانه­شان بیرون می­آورند. جمجمه، ستون فقرات و استخوان­های مرد بر پشت سیاهی لشگرها از لانه بیرون برده می­شوند. تیتراژ بالا می­آید اما این پایان فیلم نیست. تصویر باز می­شود. شخصیتی درست شبیه دونالد ترامپ روی تخت به خواب رفته و خر و پف می­کند. ناگهان سر و کله­ی یکی از مورچه­ها پیدا می­شود.  

هرچند انیمیشن کار گروهی مخاطبش را برای برداشت­های مختلفی از داستان آزاد می­گذارد اما با استفاده از مولفه­های کمیک در صداگذاری و تصویر به جنبه­های مثبت روحیه­ی تیمی، همکاری و نظم می­پردازد و در عین حال با طراحی مورچه­ها به شکل لکه­هایی سیاه، استعاره­ای زیرمتنی از کیفیت رابطه­ی حاکمان سیاسی و توده­ی مردم ایجاد می­کند. 

آتش سرخ

آتش سرخ اثر دیگری­است از منا عبدالله­شاهی که با تکنیک دو بعدی دیجیتالی و با بهره­­گیری از موتیف­های هنرهای سنتی ایران ساخته شده  و معانی گوناگونی را به ذهن مخاطب متبادر می­کند. داستان این فیلم یازده دقیقه­ای در مورد گروهی از پرندگانِ بشارت­دهنده است که در حال سفر در جهانی تاریکند. آن­ها آتش سرخ افسانه­ای را می­جویند و آفاق خاموش را به آن نوید می­دهند. آتشی که پیشگویان آن را پایان تاریکی و بازگشت نور می‌دانند. شاید همین امید و زمزمه دریچه­ای را باز کند و شعله­ای را روشن سازد. هزاران سال است که تاریکی جهان را بلعیده است و رویا و آواز جای خود را به کابوسی تاریک و بی­صدا داده است. پرندگان بشارت دهنده اما می­گویند این پایان جهان نیست و روزی در پس گردونه­ی آتش، رنگ می­بازد شب جادو…